Dr Ν. Λυγερός

Το θέμα του Καραθεοδωρή δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται. Όταν μελετάμε το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, δεν κατανοούμε αμέσως το βάθος του, αλλά βλέπουμε την αξία του. Αυτή είναι τόσο προφανής που δεν υπάρχει επιστήμονας να την αμφισβητήσει. Όπως και στη μουσική που δεν μπορούμε ν’ αμφισβητήσουμε την αξία του Mozart.

Όμως το θέμα του Καραθεοδωρή, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την αναλογία στη μουσική, μοιάζει περισσότερο με τον Bach ή με τον Strauss παρά με τον Mozart. Διότι δεν υπάρχει μόνο ένας Καραθεοδωρής που να είναι αξιόλογος. Σίγουρα, στον μαθηματικό τομέα, ξεχωρίζει ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Όμως η γνώση δεν αποτελείται αποκλειστικά από αυτόν τον τομέα.

Και όταν την κοιτάζουμε σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο, δεν μπορούμε να μην αντιληφθούμε το έργο άλλων Καραθεοδωρήδων όπως π.χ. ο Αλέξανδρος και ο Στέφανος. Η εμβέλεια του γένους Καραθεοδωρή φαίνεται τόσο μεγάλη που θα χρειαστούν δεκάδες ερευνητές για να μελετήσουν το βάθος της προσφοράς τους στη γνώση, αλλά και στον ελληνισμό.

Το θέμα δεν είναι γενικό όπως φαίνεται. Υπάρχουν χειροπιαστά σημεία που είναι σημεία αναφοράς για το έργο τους. Μόνο και μόνο για τον Αλέξανδρο Καραθεοδωρή τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: η Συνθήκη του Βερολίνου, η Ηγεμονία της Σάμου, η Διοίκηση της Κρήτης, οι Ανατολικές μελέτες είναι μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά στοιχεία. Το καθένα είναι μία συμβολή και για τη γνώση και για τον ελληνισμό.

Κατά συνέπεια, οι Καραθεοδωρήδες ως εθνικός θησαυρός είναι μια πρόκληση για την Ελλάδα και ειδικά για τη Θράκη, η οποία πρέπει να λειτουργήσει ως κεντρικός κόμβος για τα Βαλκάνια. Οι Καραθεοδωρήδες δεν είχαν μια ελλαδοκεντρική προσέγγιση.

Ο κόσμος τους ήταν μόνο και μόνο ο ελληνισμός.

Και τα Βαλκάνια δεν είχαν τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές των γραφειοκρατών. Με άλλα λόγια, η ύπαρξή τους και το έργο τους μας δείχνουν νοητικά σχήματα που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε, αν θέλουμε πραγματικά να αναδείξουμε τη Θράκη μας. Το θέμα του Καραθεοδωρή δεν μπορεί να είναι τοπικό, ούτε κομματικό κι ούτε πολιτικό.

Ένας εθνικός θησαυρός δεν αντέχει αυτές τις μικρότητες. Χρόνια οι Καραθεοδωρήδες πάλευαν για την Ελλάδα και τον ελληνισμό δίχως να έχουν την ανάλογη αναγνώριση. Τώρα επιτέλους, η ανάδειξή τους έχει αρχίσει. Δεν πρέπει, όμως, να σταματήσει επειδή υπάρχουν τοπικιστικά αντανακλαστικά. Το Μουσείο Καραθεοδωρή είναι πλέον έτοιμο ως κτήριο. Και κάθε μέρα έρευνας το εφοδιάζει με νέα στοιχεία.

Το όραμα γίνεται σιγά-σιγά μια πραγματικότητα και το αντιλαμβάνεται πλέον όλη η Θράκη. Και το έργο υλοποιεί ιδέες που είχαν οι ίδιοι οι Καραθεοδωρήδες.