του Άγγελου Συρίγου

Λόγω του διαδικτυακού ντόρου για την ιστορική σειρά του ΣΚΑΙ που πραγματεύεται την επανάσταση του 1821, έκατσα το βράδυ και είδα (όσο άντεξα λόγω κοπώσεως…) το τρίτο επεισόδιο της σειράς.
Κάποιες πρόχειρες διαπιστώσεις:

Επιχειρήθηκε (όπως γίνεται συνήθως τον τελευταίο καιρό) μία εξίσωση των σφαγών των Ελλήνων και των Τούρκων: Οι Έλληνες έσφαξαν τους Τούρκους που βρίσκονταν στην Πελοπόννησο με αποκορύφωμα την Τριπολιτσά, οι Τούρκοι έσφαξαν τους Έλληνες στη Μικρά Ασία και στην Κωνσταντινονούπολη. Σφαγείς και οι μεν, σφαγείς και οι δε. Το γεγονός ότι ήταν ζωτική για την επανάσταση η εξάλειψη κάθε τουρκικής στρατιωτικής φρουράς στην Πελοπόννησο ήταν αδιάφορο. Οι σφαγές (χωρίς αμφιβολία απαράδεκτες και απολύτως καταδικαστέες) ήταν παρεπόμενο της εισβολής χιλιάδων πεινασμένων, ταπεινωμένων και διαψασμένων για εκδίκηση ύστερα από αιώνες σκλαβιάς Ελλήνων στις πλούσιες και μεγάλες πόλεις όπου έμεναν οι δυνάστες τους Π.χ. στην Τριπολιτσά ήταν εγκατεστημένη στρατιωτική φρουρά περίπου 9.000 ανδρών περιλαμβανομένου και ιππικού. Δεν μπορούσε να στεριώσει επανάσταση, όσο υπήρχε η συγκεκριμένη φρουρά. Επίσης ήταν εντελώς διαφορετική η στάση των στρατιωτικών ηγετών. Ο Κολοκοκτρώνης και ο Νικηταράς επιχείρησαν να σταματήσουν τη σφαγή. Αναφέρεται περιστατικό όπου ο Νικηταράς με το σπαθί στο χέρι προσπάθησε να σταματήσει τους εξαγριωμένους επαναστάτες. Ο δε Κολοκοτρώνης κατόρθωσε με αρκετή επιτυχία και απομάκρυνε από την πόλη τους Τουρκαλβανούς με τους οποίους είχε προχωρήσει σε συμφωνία απομακρύνσεως λίγο πριν την άλωση. Αυτά τα στοιχεία εξισώθηκαν απολύτως με τις σφαγές που διέταξε ο σουλτάνος οι οποίες δεν είχαν καμία σχέση με την εξέλιξη του αγώα στην Πελοπόννησο. Βεβαίως, αυτή η εξίσωση συναντάται συχνά τον τελευταίο καιρό. (π.χ. το βιβλίο για την αντιμετώπιση των βακουφικών περιουσίων των μειονοτήτων από Ελλάδα και Τουρκία των Τσιτσελίκη-Kurban υπό τον εύγλωττο τίτλο: μία ιστορία αμοιβαιότητας).

Ακούσθηκε δια χειλέων Βερέμη ότι οι Έλληνες μπήκαν στην επανάσταση προκειμένου να πάρουν κτήματα από τους Τούρκους. Μετά από λίγο, ως εκ θαύματος, ακούσθηκε ότι πολεμούσαν και για την ελευθερία τους…

Αναφέρθηκε η συνάντηση των προεστών στη Βοστίτζα χωρίς να αναφερθεί ο σημαντικός ρόλος του Παπαφλέσα (και το κλίμα που δημιούργησε υπέρ της επαναστάσεως) σε αντίθεση με το ρόλο του Παπαλιών Πατρών Γερμανού που υπερτονίσθηκε.

Το επεισόδιο ξεκίνησε με αναφορά στο (ανύπαρκτο) περιστατικό της κηρύξεως της επαναστάσεως ανήμερα της 25ης Μαρτίου στην Αγία Λαύρα, στα Καλάβρυτα. Ακολούθως άφησε μετέωρο το τί έγινε με την κήρυξη της επαναστάσεως. Δεν ανέφερε, π.χ. ότι όντως υπήρξε κήρυξη της επαναστάσεως (μία από τις πολλές) στο μοναστήρι μερικές ημέρες πριν. Επίσης δεν ανέφερε ότι όντως την 25η Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους επανστάτες σε ένα ξύλινο σταυρό στην πόλη της Πάτρας. Αρχικώς αντιμετώπισα αυτή την παράλειψη ως προχειροδουλειά. Βλέποντας τη συνέχεια, νομίζω, ότι είναι ενδεικτικό της ποιότητας της σειράς που αρέσκεται στην εντύπωση κάνοντας προχειροδoυλειεά. Στην κακή εκδοχή θα έλεγα ότι προσπαθεί να υποτιμήσει το ρόλο της εκκλησίας στην επανάσταση

Σε κάποιο σημείο ακούγεται ο Σαιντ Κλαίρ να λέει ότι στην επανάσταση πήραν μέρος οι Χριστιανοί των Βαλκανίων. Πολύ καλό! Ανεξήγητο, όμως, για ποιό λόγο οι Χριστιανοί των Βαλκανίων –Μολδαβοί και Βλάχοι- δεν συνέδραμαν τον Έλληνα/Ρωμιό Αλέξανδρο Υψηλάντη (και απόγονο των μισητών ηγεμόνων) και πριν τον αφορισμό του από τον Πατριάρχη...
Συμπερασματικά: το τρίτο επεισόδιο (δεν έχω δει τα άλλα δύο) δεν δικαιολογεί την έκταση της διαφημίσεως και την προβολή που γίνεται από τηλεόραση και ραδιόφωνο σύμφωνα με την οποία η σειρά προσφέρει μία σπάνια και επίκαιρη οπτική στο 1821. Υπάρχουν πολύ καλύτερες και πληρέστερες εργασίες για το 1821.


Υ.Γ. Παρακολούθησα στο διαδίκτυο τη συζήτηση που ακολούθησε την επίμαχη εκπομπή. Οι περισσότερες από τις παρατηρήσεις που έκανα, ετέθησαν από τους ομιλητές και ιδίως από τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου. Επίσης, ο συντονιστής της εκπομπής Άρης Πορτοσάλτε έθεσε το ρητορικό ερώτημα εάν η επανάσταση περιορίσθηκε μόνον στο Μωριά. Πολύ σωστή παρατήρηση διότι δεν ακούσθηκε τίποτα για τη Ρούμελη, την Κρήτη, το Πήλιο, τη Χαλκιδική και όλες τις περιοχές που κατοικούσαν έλληνες και στις οποίες ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα. Το ερώτημα παραμένει: Γιατί πρέπει για μία τέτοια πολυέξοδη εκπομπή να παρακολουθήσουμε και τη συζήτηση που ακολουθεί για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα;

πηγή: Δίκτυο 21