του Χρ. Σωτηρακόπουλου

 Μόλις τελείωσα το διάβασμα ενός εξαιρετικά γραμμένου βιβλίου που πραγματεύεται την επέκταση του ίντερνετ και την επίδρασή του στην ζωή μας. Το βιβλίο λέγεται «Τhe Net Delusion» και είναι γραμμένο από έναν Λευκορώσο, τον Εβγκένι Μοροζόφ, έχοντας γίνει ήδη μπεστ σέλερ . Μιλάει για την πλάνη του κόσμου, από τις αρχές του νέου millenium, ότι το ίντερνετ θα έφερνε και την πλήρη ελευθερία στον πλανήτη.

Σε μία εποχή που όλο και περισσότερες φωνές κάνουν λόγο για κάποιας μορφής έλεγχο και κανόνες στο παγκόσμιο χωριό, την ώρα που όλο και πιο πολλοί γονείς ανησυχούν για τα παιδιά τους και τις «συναναστροφές» τους στο μαγικό κόσμο του διαδικτύου, την ώρα που εφημερίδες και περιοδικά κάνουν προσπάθειες να προστατεύσουν το πρωτογενές προϊόν τους, ο Μοροζόφ έρχεται με ένα βιβλίο να ανατρέψει πολλές λογικές που παγιώθηκαν σχετικά με το κατά πόσο ελεύθερο (και όχι απλά ανεξέλεγκτο) είναι το ίντερνετ.

 Το twitter, έλεγαν, θα έδινε βήμα σε όλους και το facebook θα λειτουργούσε ως ένα πανίσχυρο ακτιβιστικό μέσο για την κοινωνία, στην προσπάθεια για πλήρη απεξάρτηση από τον μανιπουλαρισμό των ειδήσεων και της πληροφορίας και ο Μοροζόφ -χωρίς να αρνείται το αυτονόητο- καταγράφει και πάμπολλες περιπτώσεις όπου αυταρχικά καθεστώτα, από το Ιράν έως την νέα Ρωσία του Πούτιν και από το Αφγανιστάν έως τη Λατινική Αμερική, έκαναν με τον πιο διεισδυτικό τρόπο την προπαγάνδα τους μέσω αυτών των νέων μέσων. Φυσικά και παραδέχεται πως σε πολλές περιπτώσεις ο κόσμος έγινε καλύτερα πληροφορημένος και χρησιμοποίησε αυτή τη νέα τεχνολογία πάμπολλες φορές με εξαιρετικό τρόπο, αλλά όπως αποδεικνύει στο βιβλίο του, οι αντιφάσεις και οι συγχύσεις του Διαδικτύου γίνονται απλά ορατές μέσα από το ξεθώριασμα της ομίχλης της ευφορίας που συνόδευε την έκρηξη δημοφιλίας του.

 Ταυτόχρονα, εκφράζει τις ανησυχίες του για τις όποιες πολιτικές προεκτάσεις. «Τι θα συμβεί αν το δυναμικό του Διαδικτύου περιλαμβάνει, επίσης, τους σπόρους της απολιτικοποίησης και ως εκ τούτου μία απομάκρυνση στη νοοτροπία από την δημοκρατική έννοια;» ρωτάει. Σε αντίθεση με τους cyberutopians, όπως τους αποκαλεί, οι οποίοι θεωρούν το Διαδίκτυο ένα ισχυρό εργαλείο πολιτικής χειραφέτησης, ο Μοροζόφ υποστηρίζει πολύ πειστικά ότι στο όνομα της ελευθερίας, το διαδίκτυο συχνά αποτελεί «δούρειο ίππο». Κάνει, μάλιστα, και εξιστόρηση μίας ομιλίας της Χίλαρι Κλίντον που έκανε λόγο για τη δύναμη και τη δόξα του Διαδικτύου, μιλώντας για «την εκμετάλλευση της δύναμης των τεχνολογιών σύνδεσης» για να «θέσει αυτά τα εργαλεία στα χέρια των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που θα χρησιμεύσουν για την προώθηση της Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

 Ο συγγραφέας τονίζει αρκετά πικρόχολα πως «το πιο δημοφιλές προς αναζήτηση στο Διαδίκτυο από τη ρωσική κοινωνία, δεν είναι το «τι είναι η Δημοκρατία;» ή «πώς να προστατεύουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα», αλλά για το «τι είναι αγάπη;» και «πώς να χάσετε βάρος». Κάνει λόγο, επίσης, γι’ αυτά που μεταδόθηκαν στο Twitter στη διάρκεια των ταραχών στο Ιράν και επεξηγεί πως το καθεστώς χρησιμοποίησε το Διαδίκτυο, είτε για να αναγνωρίσει μέσα από τις φωτογραφίες τα πρόσωπα των διαδηλωτών είτε για να ανακαλύψει προσωπικές πληροφορίες και να τους εντοπίσει μέσω του facebook. Όπως και για τη διανομή προπαγανδιστικού βίντεο που έκανε, τελικά, τη δουλειά για την οποία αναρτήθηκε!

 Γενικά, ο Μοροζόφ κάνει αναλυτική αναφορά για το πώς η ελεύθερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο μετατρέπεται, δυστυχώς, μερικές φορές σε «ελευθερία». Όπως χαρακτηριστικά γράφει «Η πολυγαμία μπορεί να είναι παράνομη στην Τουρκία, αλλά αυτό δεν σταματά τους Τούρκους χωρικούς από τη χρήση του Ιντερνετ για να βρουν πολλαπλές συζύγους, ενώ στο Μεξικό εγκληματικές συμμορίες χρησιμοποιούν τους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τα θύματά τους, η ρωσική έκφανση του νεοφασισμού εκφράζεται με επιθετικό τρόπο για τις θέσεις των μειονοτήτων και καλεί κόσμο να οργανώσει πογκρόμ», αναφέρει ο Μοροζόφ και δύσκολα μπορείς να του αντικρούσεις τα επιχειρήματα του, αφού για αυτόν η τεχνολογία είναι ένα κενό που περιμένει να γεμίσει από την νοοτροπία του χρήστη.

 Και το Διαδίκτυο, υποστηρίζει, είναι «μια πολύ πιο ιδιότροπη μορφή τεχνολογίας» από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση, που δεν έχουν «κλειδί με βάση το φιλτράρισμα» το οποίο να επιτρέπει καθεστώτα να χρησιμοποιήσουν τις διευθύνσεις URL και το κείμενο για τον εντοπισμό και την καταστολή σε επικίνδυνες «τοποθεσίες» Web, ή όπως το μάρκετινγκ, για να συγκεντρώσει πληροφορίες για τους ανθρώπους που τα επισκέπτονται. Ο Μοροζόφ ειρωνικά το αποκαλεί «προσαρμογή της λογοκρισίας». Όπως κάθε βιβλίο, δεν σημαίνει πως σε ό,τι υπάρχει στο περιεχόμενο πρέπει και να συμφωνήσουμε με τον συγγραφέα, αλλά ομολογώ πως είναι χρήσιμο ως εργαλείο κρίσης και σύγκρισης.

 Σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα, όπως είναι αυτός του διαδικτύου , οι γραμμές παύουν να είναι ορατές. Αν τις ξεπερνάς ή όχι, κακά τα ψέματα, απομένει μόνο στον καθένα ξεχωριστά να το αναγνωρίσει. Και η αλήθεια είναι πως χρειάζεται μία γενικότερη κουλτούρα για να γίνει διαχειρίσιμη όλη αυτή η ανεξάντλητη πρόσβαση στην πληροφορία ή ακόμη και στην παραπληροφόρηση. Γιατί, όπως γράφει ο Μοροζόφ, «Η τεχνολογία αλλάζει όλη την ώρα ενώ η ανθρώπινη φύση σχεδόν ποτέ.»

 πηγή: aixmi.gr